Dr. Joshua Margallo
Kapag ikaw ay mabilis na naglalakad at hinihingal, bibilis ang tibok ng iyong puso at natural lang na mararamdaman mo na mahihirapan ka sa paghinga. Normal din lang iyan kapag ikaw ay nag-eehersisyo. Ngunit, paano kung nararamdaman mo na nahihirapan ka sa paghinga kahit wala kang ginagawa?
Ano ang sanhi ng kahirapan sa paghinga?
Upang malaman kung bakit ka nahihirapan sa paghinga, kailangan mong maintindihan muna kung ano ang nagpapahirap sa iyong paghinga. Baka isipin mong dahil sa kakulangan ng oksihino, pero kadalasan iba ang dahilan nito. Ang paghinga ay mayroong dalawang bahagi – ang bentilasyon at respirasyon – at alinman sa dalawang ito kapag magambala ay magdudulot ng hirap sa panghinga.
Ang malala na paghihirap sa paghinga o tinatawag na Chronic dyspnea ay tatagal ng mahigit isang buwan. Ang pakiwari tungkol sa dyspnea ay iba-iba depende sa paggawi at tugon ng katawan. Kung mas malala ito kaysa inaasahan maaaring ito ay simtoma ng isang sakit. Kadalasan ang dyspnea ay epekto ng hika, sakit sa puso at myocardia ischemia (ang kawalan ng oksiheno nang dahil sa pagbabara ng arterya), sakit sa baga, pulmonya, o pneumonia, o saykogeniko na sakit.
Kailangan ng Katawan ang higit pang hangin
Ang pangangailangan ng higit pang hangin kaysa kasalukuyan mong nakukuha ay magpapahirap sa iyong paghinga. Ang mga ito ang siyang kadalasang sanhi ng pagtaas ng pangangailangan ng hangin, maging dahil sa kailangan mong magtanggal ng carbon dioxide o dahil ang iyong katawan ay nangangailangan ng mas higit pang oksiheno.
Kapag ikaw ay nahihirapan sa paghinga, nararamdaman mo na hindi ka nakakuha ng sapat na hangin at naninikip ang iyong dibdib. Minsan mas grabe ang naramdaman mo kapag marami kang ginagawa o kaya kapag hihiga ka. Kung nahihirapan ka sa paghinga at meron kang ubo o lagnat, maaaring mayroon kang impeksiyon sa baga o pneumonia. Ang hindi pangkaraniwang dahilan ng hirap sa paghinga ay ang kanser sa baga, ang pamumuo ng dugo sa baga, pagtagas ng hangin sa baga at pagkakapilat ng mga tisyu sa baga.
Kung ikaw ay nag-eehersisyo at ang iyong katawan ay nangangailangan ng dagdag na oksihino, itigil mo nalang muna ang iyong pag-ehersisyo at bigyan ng pansin ang iyong nararamdaman. Ang supplementary oxygen ay isang paraan na makakatulong dito, ngunit kapag ginagawa ito pero hindi ang kakulangan ng hangin ang dahilan ng hirap sa paghinga, ito ay mas nakakapinsala kaysa nakakabuti.
Mataas na Cholesterol at Sakit sa Puso
Ang mataas na cholesterol ay hindi isang sakit, ngunit maaaring humantong ito sa sakit na atherosclerosis. At ang atherosclerosis naman ay humantong sa sakit sa puso, atake sa puso, estrok, at ang problema sa sirkulasyon na tinatawag na peripheral vascular disease.
Kung ang Atherosclerosis sumulong na at nagdudulot na ng pagbagal ng daloy ng dugo sa iyong puso dahil sa pagkabuo ng plaque, nagkakaroon kana ng Coronary Heart Disease, na tinatawag din na Coronary Artery Disease o Heart Disease. Ang sakit sa puso o Heart Disease ay ang pangkalahatang tawag sa mga karamdaman na may kaugnayan sa puso at sa pagdaloy ng dugo na may dalang nutrisyon papunta sa iba’t-ibang mga bahagi ng katawan.
Sa pagkakataong ito, ang iyong atherosclerosis ay nagsimula nang magdulot ng mga simtoma, tulad ng paninikip ng dibdib at hirap sa paghinga. Ang Atherosclerosis ay posible pang magdulot ng stroke kapag ito’y bumabara sa daluyan ng dugo papunta sa iyong utak at magdulot din ng mga problema sa kalusogan kung pahihinain nito ang daloy ng dugo sa iba pang mga bahagi ng iyong katawan.
Hindi lang isang uri ang sakit sa puso. Ang mga karaniwang sintomas ng sakit sa puso ay ang pananakit at paninikip ng dibdib, hirap na paghinga, madaling mapagod, may kumikirot o parang may tumutusok sa parte ng puso. Ang mga sakit sa puso ay tinaguriang silent killer, dahil may mga simtomas ito na hindi kaagad napapansin. Kaya kadalasan ay hindi napapansin ng mga tao na may problema na sila sa puso kahit may mga simtomas na. Karaniwan nang palatandaan ng atake sa puso ang matinding paninikip ng dibdib. Pero may marami din na hindi nakadarama ng paninikip ng dibdib kapag inatake sila sa puso. Kaya ipinagpapaliban muna nila ang pagpunta sa hospital. Kaya ang pagpapaliban sa pagpapagamot ay talagang mapanganib.
Acid Reflux at ang Gastroesophageal Reflux Disease
Isa sa mga dahilan ng hirap sa paghinga ay ang acid reflux at ang mas malala nito na tinatawag na gastroesophageal reflux disease (GERD). Ang GERD ay maiuugnay sa hirap sa paghinga gaya ng bronchospasm at aspiration pneumonia. Ang mga ito minsan ay mapanganib na magdulot ng komplikasyon sa paghinga.
Ang hirap sa paghinga na tinatawag na dyspnea ay mangyayari din kasabay ng gastroesophageal reflux disease (GERD) dahil ang acid sa tiyan ay dumadaan sa lalaugan at papasok sa baga, lalo na habang natutulog, at magdudulot ng pamamaga sa daanan ng hininga. Ito ay magiging sanhi ng hika o maging dahilan ng pulmonya. Ang gayong pagkasira ng daanan ng hininga ay makakaapekto sa paghinga sa pamamagitan ng pag-ubo at paghinga nang may huni.
Panic Disorder
Ang isa pang dahilan sa pangangapos ng hininga ay ang tinatawag na panic disorder. Ang panic disorder ay maaring sanhi ng panic attack, at anumang oras o kahit natutulog sa gabi ay ginigising pa sa mga simtomas nito ang taong may panic disorder. Ang mga simtomas ay tulad ng paninikip ng dibdib, hirap sa paghinga, sobrang takot dahil sa pakiramdam na nasasakal at gustong tumakas. Sa ganitong mga kalagayan ay dapat talagang humihingi ng propesyonal na medikal na tulong.
Ano ang mga sintomas ng hirap sa paghinga na hindi dapat balewalain?
Ang ilang mga tao na may sakit sa baga ay nahihirapan sa paghinga kapag gumagawa ng kahit na normal na mga gawain tulad ng pagtayo galing sa pagkakaupo o paglalakad papuntang kabilang kwarto. Komunsulta sa doktor kung ang iyong kahirapan sa paghinga ay may kasamang:
- Pamamaga ng mga paa at sakong
- Kahirapan sa paghinga kapag nakahiga
- Mataas na lagnat, panginginig, at pag-ubo
- Ang mga kuko at labi ay nagiging kulay asul
- Tunog ng pito kapag humihinga
- Paglala ng kahirapan sa paghinga pagkatapos gumamit ng inhaler
- Hindi makahinga ng maayos sa kahit na nakapagpahinga na ng 30 minuto
Ano ang gamot sa hirap sa paghinga?
Ang gamot sa kahirapan sa paghinga ay lubhang nakadepende sa sanhi ng mga sintomas. Halimbawa, kapag matukoy ng doktor na ang sanhi ng iyong sakit ay pagkakaroon ng problema sa baga o daanan ng hangin, maaaring magreseta ang doktor ng bronchodilator para marelax ang baga at mga daanan ng hangin.
Kung ang problema naman ay sanhi ng anemia, ang pasyente ay maaaring bigyan ng iron supplements.
Ang pag-iwas sa mga nakapagpapalala ng hika tulad ng paghinto sa paninigarilyo at alikabok, ang solusyon kapag ang kahirapan sa paghinga ay dulot ng hika o asthma.
Karamihan sa mga pasyente ay nagagamot sa pamamagitan ng simpleng mga pagbabago at gamutan kapag maayos na matukoy kung ano talaga ang pinaka sanhi ng kahirapan sa paghinga.
Mga dapat gawin upang mapanatiling mabuti ang iyong Paghinga
Ang iyong doctor ay makakatulong upang malalaman ang sanhi ng iyong hirap sa paghinga. Maaaring hilingin niya na magpa X-ray ka o kaya magpa ECG (electrocardiogram). Sa panahon ng pagsusuri, pahihigain ka upang masubaybayan ang tibok ng iyong puso. Ang ECG machine gumawa ng larawan, o talunton na nagpapakita ng mga signal sa iyong puso. Maaaring kailangan mo ang computerized tomography o CT scan, ito ay iba pang uri ng X-ray. Maaaring susukatin ng iyong doctor ang lakas ng iyong paghinga na tinatawag na spirometer at ang antas ng iyong oxygen.
Tutulongan ka ng iyong doctor upang mapaayos ang iyong paghinga. Ngunit, kailangan mo rin na tulongan ang iyong sarili. Kung ikaw ay naninigarilyo, itigil mo na ang paninigarilyo at iwasan ang iba pang mga bagay na magdudulot ng iyong hirap sa paghinga. Sundin kung anoman ang payo ng doktor.
Paano maka-iiwas sa hirap sa paghinga?
Ang kahirapan sa paghinga ay naiiwasan at nagagamot sa pamamagitan ng mga pamamaraan sa paghinga, ehersisyo at gamot.
Narito ang iba pang mga pamamaraan na maaari mong gawin para maiwasan at makontrol ang kahirapan sa paghinga.
- Magdahan-dahan sa paggalaw
- Huwag pigilan ang paghinga
- Humarap sa bintilador para mahanginan ang mukha
- Magbawas ng bigat kung ikaw ay sobra sa timbang
- Umiwas sa matataas na lugar 5000 piye o higit pa kung hindi ka naman sanay ditto
- Mag-iwas sa mga nakapagpapalala ng hika
- Mag-iwas sa polusyon sa loob at labas ng bahay
- Tigilan mo na ang paninigarilyo! Ang mga benepisyo ng paghinto sa paninigarilyo ay hindi lamang nakatutok sa baga kundi pati na rin sa pag-iiwas na magkaroon ng sakit sa puso, bato at iba pang mga organs. Kung matagal ka nang naninigarilyo, ito na ang panahon na tumigil!
