in

Lahat ng Kailangan mong Malaman Tungkol sa Depresyon


ad

Ang depresyon ay isang mood disorder. Ito ay maaaring ilarawan bilang ang pagkadama ng matindi, nakapagpapahirap na kalungkutan, kawalan o galit na maaaring makasagabal sa pang-araw araw na pamumuhay ng isang tao.

Ang depresyon ay pangkaraniwan hindi lamang dito sa atin sa Pilipinas kundi pati na rin sa iba’t ibang panig ng mundo kasama na ang mga bansang mauunlad tulad ng Estados Unidos.

Sa katunayan, ang Centers for Disease Control and Prevention o CDC ay nagsasabi na 8.1 porsyento ng mga adultong Amerikano na may edad 20 taon pataas ay may depresyon sa loob ng dalawang linggo o higit pa mula 2013 hanggang 2016. Mas lumalala ang mga kaso ng depresyon habang nagdaraaan ang panahon.

Iba’t iba ang mga uri ng depresyon na nararanasan ng mga tao. Maaari itong makasagabal sa pang-araw araw na mga gawain, kaya maaari itong maging dahilan ng pagkasayang ng panahon at productivity. Maaari din itong makaapekto sa mga relasyon at maging sanhi ng pangmatagalang mga sakit.

Ang sumusunod na mga kundisyon ay maaaring lumala dahil sa pagkakaroon mo ng depresyon:

  • Arthritis
  • Hika
  • Sakit sa puso
  • Kanser
  • Diabetes
  • Katabaan

Mahalaga na maunawaan mong lahat naman tayo ay nakadarama ng kalungkutan panapanahon dahil ito ay normal na bahagi ng buhay.

Ang malungkot at nakapanghihinang mga pangyayari ay maaring maranasan ng sinuman sa atin.

Pero kung palagi mong nararamdaman na miserable ka at wala ka nang pag-asa, baka ikaw ay may depresyon.

Hindi tulad ng iniisip ng iba, ang depresyon ay isang seryong sakit, na magiging mas malala kung hindi pagtutuunan ng atensyon at gagamutin.

Gayunman, kung ito ay gagamutin, maaari kang makaramdam ng lunas sa loob lamang ng ilang linggo.

Ano ang mga sintomas ng depresyon?

Ang depresyon ay hindi lamang basta pagkadama ng kalungkutan.

Ang depresyon ay maaaring maging sanhi ng iba’t ibang mga sintomas. Ang ilan sa mga ito ay nakakaapekto sa pakiramdam mo, ang ilan naman ay nakakaapekto sa katawan mo. Ang mga sintomas ng depresyon ay maaaring patuluyan o pabalik-balik.

Ang depresyon ay nakakaapekto sa mga lalaki, mga babae at mga bata sa iba’t ibang paraan.

Narito ang mga sintomas ng depresyon sa mga lalaki:

Mood: Galit, pagiging agrisiblo, pagiging iritado, pagkabahala, hindi mapakali

Emosyon: kawalan, kalungkutan, kawalan ng pag-asa

Pagkilos: kawalan ng gana sa mga bagay na dati namang ginagawa o paboritong gawin, madaling mapagod, nakakaisip na magpakamatay, paglalasing, paggamit ng droga, at paggawa ng mga aktibidad na maaaring ikamatay

Pakikipagtalik: kawalan ng ganang makipagtalik, o kawalan ng lakas para gawin ito

Pag-iisip: kahirapang magtuon ng pansin, hindi matapos-tapos ang mga gawain, at hindi makasagot agad sa mga tanong kung nakikipag-usap

Pagtulog: Insomnia, hindi sapat na tulog, sobrang pagkaantok, hindi makatulog kung gabi

Pisikal: Pagkapagod, pananakit ng katawan, problema sa panunaw

Narito naman ang mga sintomas ng depresyon sa mga kababaihan:

Mood: pagiging iritable

Emosyonal: Kalungkutan, pagkabahala at kawalan ng pag-asa

Pagkilos: kawalan ng gana sa mga aktibidad na dati namang gustong gustong gawin, pagbukod sa sarili, hindi pakikihalubilo sa iba, at naiisipang magpakamatay

Pag-iisip: Mabagal na pag-iisip at pagsasalita

Pagtulog: Kahirapan sa pagtulog kung gabi, pagbangon ng napakaaga, at sobrang pagtulog kung araw

Pisikal: Pagbawas ng lakas para gawin ang mga bagay na dating ginagawa, pagkapagod, mga pagbabago sa gana sa pagkain, pananakit ng ulo, at mas matinding paghilab ng sikmura kung may regla

Ito naman ang mga sintomas ng depresyon sa mga bata:

Mood: pagiging iritado, pagkagalit, pagpabago-bago ng mood, at madalas na pag-iyak

Emosyon: Pagkadama ng kawalan ng kakayahan, pagiging desperado, madalas na pag-iyak, at matinding kalungkutan

Pagkilos: Ayaw nang pumasok sa eskwela, iniiwasan ang mga kaibigan pati na rin ang mga kapatid, gusto nang magpakamatay

Pag-iisip: kahirapan sa pagtuon ng pansin, pagbagsak ng performance sa eskwela, at pagbaba ng marka

Pagtulog: Kahirapan sa pagtulog o sobrang pagtulog

Pisikal: Kawalan ng lakas para maglaro, problema sa panunaw, mga pagbabago sa gana sa pagkain, at pangangayayat o pagtaba

Bagaman ang depresyon ay isang sakit sa isip, ang mga sintomas nito ay maaaring makaapekto sa buong katawan. Kaya masabi nating ang depresyon ay hindi nasa isip lamang!

Ano ang sanhi ng depresyon?

May ilang posibleng dahilan kung bakit nagkakaroon depresyon ang isang tao. Maaari itong dahil sa mga pagbabago sa katawan o sa mga pangyayaring nagaganap sa buhay ng isang tao.

Narito ang ilan sa mga sanhi ng pagkakaroon ng depresyon:

History sa pamilya: mas malamang na magkaroon ka ng depresyon kung may kapamilya kang nagkaroon ng depresyon o ng iba pang mood disorder.

Nagkatrauma noong bata pa. May ilang mga pangyayari sa buhay ng tao na nakakaapekto kung paano siya tutugon sa takot at sa nakaka-stress na mga pangyayari sa buhay.

Kayarian ng utak. Mas malamang na magkadepresyon ang mga taong hindi gaanong aktibo ang frontal lobe ng utak. Pero hindi pa tiyak ng mga dalubhasa kung ang kundisyong ito ay nangyayari bago o pagkatapos na magkaroon ng depresyon ang isang tao.

Pagkakaroon ng sakit. May mga partikular na uri ng sakit na nakapagpapataas ng posibilidad na ikaw ay tamaan ng depresyon tulad ng pangmatagalang mga sakit, insomnia, pananakit ng katawan, at attention-deficit hyperactivity disorder o ADHD.

Paggamit ng droga. Kung ikaw ay gumagamit o dati nang gumamit ng droga o alak, mas mataas ang posibilidad na ikaw ay magka-depresyon

Alam mo ba?

Maraming mga tao na may depresyon ang hindi alam na sila pala ay meron nito. Sumangguni sa doktor mo kung nakararanas ka ng alinman sa mga sintomas ng depresyon na tinatalakay sa artikulong ito.

Humigit kumulang 30 porsyento ng mga taong gumagamit ng droga ay may depresyon. Karadagan sa sanhi ng depresyon na nabanggit na natin, mas posible ring tamaan ng depresyon ang mga taong nakararanas ng mga sumusunod:

  • Mababang tingin sa sarili o madalas na husgahan ang sarili
  • Dati nang pagkakaroon ng sakit sa isip
  • Paggamit ng partikular na uri ng gamot
  • Nakaka-stress na mga pangyayari, tulad ng pagkamatay ng mahal sa buhay, problema sap era, o paghihiwalay.

Paano sinusuri ang depresyon?

Kung sa tingin mo ay may depresyon ka, kailangan mong sumangguni sa isang lisensyadong psychiatrist o doktor sa isip. Ikaw susuriin ng doktor base sa mga sintomas na nararanasan mo at pagsagawa ng psychological evaluation.

Madalas, magtatanong ang doktor tungkol sa iyong mood, gana sa pagkain, kaugalian sa pagtulog, gana sa mga gawain, at mga iniisip.

Dahil sa ang pagkakaroon ng depresyon ay maaaring maiugnay sa iba pang mga problema sa kalusugan, ang doktor ay maaaring magsagawa ng pisikal na pagsusuri at blood test. Kung minsan, ang mga problema sa thyroid o kakulangan sa vitamin D ay maaaring maging sanhi ng mga sintomas ng depresyon.

Tandaan:

Huwag ipagsawalang bahala ang mga sintomas ng depresyon. Kung ang iyong mood ay hindi bumabalik sa dati o kaya ay patuloy na lumalala, palatandaan ito na kailangan mong magpatulong sa doktor.

Ang depresyon ay isang seryosong sakit sa pag-iisip na kung hindi gagamutin ay maaaring maging dahilan ng malubhang mga kumplikasyon.

Ano ang mga uri ng depresyon?

Ang depresyon ay maaaring uriin depende sa lala ng mga sintomas. May ilang mga tao na nakararanas ng pansamantalang depresyon, subalit ang ilan naman ay pinahihirapan ng patuluyang mga sintomas ng sakit na ito.

May dalawang pangunahing uri ng depresyon, ang major depressive disorder at persistent depressive disorder.

Major depressive disorder

Ang major depressive disorder ay ang mas malalang kaso ng depresyon. Ito ay ang mas malalang uri ng depresyon. Ito ay ang patuluyang pakaramdam ng kalungkutan, kawalan ng pag-asa at kawalan ng halaga, na hindi nawawala ng kusa.

Para makumpirmang ikaw ay may major depressive disorder, kailangan na nakakararanas ka ng lima o higit pa sa sumusunod na mga sintomas sa loob ng dalawang linggo:

  • Depress ka buong araw
  • Nawalan ka na ng ganang gawin ang mga dati mo namang ginagawa
  • Pagtaba o pagpayat
  • Hindi makatulog o sobra sa tulog
  • Mas mabagal na pag-iisip o pagkilos
  • Pagkapagod o kawalan lakas
  • Kawalan ng kakayahang mag-concentrate o magdisisyon
  • Nakaiisip na magpakamatay

Persistent depressive disorder. Ang uring ito ng depresyon ay tinatawag ding dysthymia. Ito ay mas banayad ngunit pang matagalang uri ng depresyon.

Para masuri sa pagkakaroon nito, ang mga sintomas ng depresyon ay dapat na nararanasan na ng mahigit dalawang taon.

Ang PDD ay nakaaapekto sa buhay mo ng higit kaysa sa ano pa mang uri ng depresyon dahil ito nananatili sa loob ng mas matagal na panahon.

Ano ang gamot sa depresyon?

Ang pamumuhay ng may depresyon ay maaaring maging napakahirap, ngunit ang paggamot dito ay makatutulong na mapaganda ang kalidad ng iyong buhay kahit na papaano. Makipag-usap sa doktor mo para sa posibleng mga pagpipilian na available para sa iyo.

Malamang na maging matagumapay ka na labanan ang mga sintomas ng depresyon sa pamamagitan ng isang partikular na uri ng gamutan.

Maaari ring matuklasan mo na ang kumbinasyon ng gamutan ay mas mabuti. Pangkaraniwan lamang ang pagsasabay sa gamutan at mga pagbabago sa lifestyle o kaya o therapy.

Narito ang mga uri ng gamot sa depresyon:

Gamot

Maaaring magreseta ang doktor ng antidepressant, antianxiety, o antipsychotic na mga gamot. Ang bawat uri ng gamot na ginagamit para lunasan ang depresyon ay may mga pakinabang at potensyal na panganib.

Psychotherapy

Ang pakikipag-usap sa isang kwalipikadong therapist sa utak ay makatutulong sa iyo na magkaroon ng mga kakayahan para malabanan ang negatibong mga emosyon. Matutulungan ka rin ng pampamilya o pang-grupong mga sesyon.

Light therapy

Ang pagkakahantad sa putting liwanag ay makatutulong sa mapabuti ang mood at mapagaling ang mga sintomas ng depresyon.

Ang pamamaraang ito ay ginagamit para gamutin ang seasonal affective disorder, isang uri ng major depressive disorder na apektado ng panahon (season).

Alternatibong mga therapy

Magtanong sa doktor mo tungkol sa iba pang mga therapy na maaari mong subukan para malabanan ang depresyon, tulad ng acupuncture, yoga o meditation.

Tandaan:

Kumunsulta sa doktor bago ka uminom ng anumang supplement o pagsabayin ang supplement sa irenestang gamot.

May ilang partikular na food supplement na maaaring magkaroon ng hindi magandang reaksyon sa gamot na dati mo nang iniinom at makapagpapalala lamang ng iyong depresyon, o makapagpahina lamang sa epekto ng gamot na iniinom mo.

Ehersisyo

Mag-ehersisyo ng 30 minuto tatlo hanggang limang beses kada linggo. Pinatataas ng ehersisyo ang produksyon ng endorphin, mga hormones sa katawan na nagpapaganda ng iyong mood.

Mag-iwas sa alak at droga

Ang pag-inom ng alak at paggamit ng droga ay maaaring pansamantalang makapagpasaya sa iyo. Pero sa katagalan, ang mga bagay na ito ay makapagpapalala lamang sa mga sintomas ng depresyon at pagkabahala.

Matutong tumanggi

Ang pagiging sobrang abala ay makapagpapalala lamang ng mga sintomas ng depresyon. Ang paglalagay ng mga limitasyon sa trabaho at personal na buhay mo ay maaaring makatulong sa iyo na magkaroon ng maayos na pakiramdam.

Alagaan ang sarili

Matutulungan mo rin ang sarili mo na daigin ang mga sintomas ng depresyon sa pamamagitan ng pangangalaga sa sarili mo.

Kasama na rito ang pagkakaroon ng sapat na tulog, pagkain ng malulusog na pagkain, pag-iwas sa negatibong mga tao, at pagsali sa nakakakontentong mga gawain.

Kung minsan, hindi umeepekto ang pag-inom ng gamot. Magrerekomenda ang doktor mo ng iba pang paraan ng paggamot kung ang mga sintomas ng depresyon mo ay hindi gumagaling.

Natural na lunas para sa depresyon

Ang kumbensyonal na paraan ng paggamot sa depresyon ay tumutukoy sa paghahalo ng pag-inom ng irinisetang gamot at counseling. Pero may alternatibong mga paraan din na maaari mong subukan.

Pero bago ka magsimula, mahalagang tandaan na ang sumusunod na natural na mga lunas sa depresyon ay hindi pa gaanong napag-aaralan.

Karagdagan pa, ang Bureau of Food and Drug Administration sa Pilipinas ay nagbigay ng babala hinggil sa maling pagbebenta ng mga food supplements bilang gamot.

Kaya siguraduhing bumili ng de-kalidad na mga produkto. Kumunsulta ka muna sa doktor bago ka uminomn ng anuman na hindi niya irinirekomenda.

Ang mga sumusunod ay mga food supplement na maari mong gamitin para sa depresyon:

Omega-3 fatty acid

Ang essential fats na ito ay mahalagang sangkap para sa kalusugan ng utak. Ang pagdagdag ng omega-3 supplement sa mga kinakain mo ay makatutulong na mabawasan ang mga sintomas ng depresyon.

Vitamin B

Ang B-12 at  B-6 ay mahalang sangkap para sa kalusugan ng utak ng tao. Kung ang vitamin B sa katawan mo ay mababa, mas mataas ang posibilidad na magkaroon depresyon sa hinaharap.

Vitamin D

Ang vitamin C kung minsan ay tinatawag na sunshine vitamin dahil nakukuha ito sa liwanag na galing sa araw. Ang vitamin D ay mahalaga sa utak, puso at mga buto. Ang mga tao na may depresyon ay sinasabing kulang sa vitamin D.

Tandaan: Maraming uri ng halamang gamot, food supplement at mga bitamina ay sinasabing nakatutulong upang malunasan ang mga sintomas ng depresyon, subalit karamihan sa mga ito hindi pa naman napatunayan na talagang epektibo sa paglaban sa depresyon.

Magtanong sa doktor kung ano ang epektibong alternatibong gamot sa depresyon na maaari mong isabay sa ibinigay niyang riseta.

Paano makaiiwas sa depresyon?

Sa totoo lang, mahirap maiwasan ang pagkakaroon ng depresyon dahil mahirap ngang tukuyin kung ano ang eksaktong sanhi nito.

Pero kung nakaranas ka ng ilan sa mga yugto nito, malamang na mas handa ka nang harapin ang susunod na yugto nito sa buhay mo, dahil alam mo na kung ano ang makagagamot sa iyo.

Makatutulong din ang sumusunod na mga pamamaraan para maiwasan ang depresyon

  • Regular na pag-eehersisyo
  • Matulog ng sapat
  • Patuloy na pag inom ng gamot
  • Bawasan ang stress
  • Pagkakaroon ng magandang ugnayan sa iba

ad

Written by Dr. Joshua Margallo

Residency training in UP-PGH Department of Family & Community Medicine Graduated from Matias H. Aznar Memorial College of Medicine, Cebu City in 1989. As a general practitioner I see my patients in a holistic approach and coordinate a referral to other specialists when needed. Additional services I offer are: family counseling, health and wellness promotion and preventative medicine.

Mga Dapat Mong Malaman Tungkol sa Sexually Transmitted Diseases

Gamot Sa Kulani: Mga Dapat Mong Malaman Tungkol Sa Namamagang Kulani