in

Mga Dapat Mong Malaman Bago Uminom ng Gamot sa Rayuma


ad

Ito ay pangkaraniwang sakit ng mga nagkakaedad na, masakit na balakang at mga kasukasuan. Rayuma ang tawag ng ilan. Ang iba naman ay artraytis daw. Ngunit rayuma man o artraytis, pareho itong nagpapahirap sa mga nakatatanda nating mga kababayan na dapat sana ay nag eenjoy sa kainilang mga taon ng pagreretiro at pamamahinga.

Sa edisyong ito, pag-uusapan natin ang mga sumusunod:

  • Ano ba ang rayuma?
  • Anu-ano ang mga sanhi ng rayuma?
  • Ano ba ang gamot sa rayuma?
  • Paano ba maiiwasan ag rayuma?

Ano ang sanhi ng rayuma?

Ang mga kilalang sanhi ng rayuma ay depende sa kung anong klaseng sakit sa mga kasukasuan ang tumama sa iyo.

Kung osteoarthritis ang nagpapahirap saiyo, ito ay malamang na dahil sa wear and tear, kapag mas ginagamit mo ang iyong mga kasukasuan o mga joints ay mas lalo itong nasisira kumpara sa iba.

Sa rheumatoid arthritis naman, inaatake ng iyong sariling immune system ang mga tissue sa mga kalamnan at kasukasuan mo. Hindi pa tiyak ng mga dalubhasa kung ano ang dahilan ng ganitong sakit. Kung minsan, malamang na ito ay nasa iyong mga genes. Pero naniniwala ang mga dalubhasa na may mga pagkakataon na ito ay kaugnay sa kapaligiran mo, tulad ng usok na mula sa sigarilyo, pulusyon, o iba pang mga bagay na maaaring maging sanhi ng impeksyon. Ang kasarian ay maaari ring dahilan dahil may madalas na mangyari ito sa mga babae kumpara sa mga lalaki.

Ano ang mga uri ng rayuma?

Ang rayuma o rheumatism ay sakit na nakakaapekto sa sa mga kasukasuan (joints) at kalamnan (muscles). Ang mga doktor at syentista ay nagsasabi na may dalawang uri ng sakit na rheuma. Ito ay ang osteoarthritis (OA) at rheumatoid arthritis o (RA). Ano ba ang pagkakaiba ng dalawa?

Ang osteoarthritis

Ang osteoarthritis ay nakukuha sa panmamagitan ng tinatawag na wear and tear. Ang mga kalamnan at mga kasukasuan ay nagkakasakit ng rayuma dahil sa katagalang paggamit ng mga ito. Ito ay ang uri ng rayuma na nakukuha ng mga taong tumanda na sa pagbabanat ng buto. Ang osteoarthritis ay ang pagkasira ng tinatawag na mga cartilage o ang malambot na bagay na nakadikit sa dulo ng mga buto. Kapag ang mga ito ay napunit dahil sa katagalang paggamit, magiging mas mahirap na ang paggalaw ng mga buto kaya naman magiging mas masakit na ang pagkilos. Ito ay nakakaapekto sa mga bahagi ng katawan tulad ng tuhod, balakang, likod, leeg, mga daliri at paa.

Mga sintomas ng osteoarthritis

  • Sakit
  • Pamamaga
  • Mainit na pakiramdam sa apektadong bahagi
  • Mahirap igalaw

Ang panghihina ng mga kalamnan are maaaring magpahina rin sa iyong mga kasukasuan. Ang mga taong nakararanas ng osteoarthritis ay mahirapan sa paglalakad, paghawak ng mga bagay, pagsuot ng damit, pagsusuklay o pag-upo.

Paano ba malalaman kung ikaw ay may osteoarthritis?

Kung ikaw ay pinahihirapan ng ganitong uri ng mga sintomas, mas mainam na komnsulta na agad sa iyong doktor. Aalamin ng iyong doktor ang iyong medical history. Ikaw ay maaring sumailalim sa ilang proseso tulad ng physical examination, blood test o di kaya naman ay kumuha ng sample fluid sa apektadong kasukasuan. Ang pagsailalim sa X-ray examination ay magkukumpirma kung ikaw nga ay positibo sa osteoarthritis.

Ang rheumatoid arthritis

Ang rheumatoid arthritis ay pananakit ng mga kalamnan at kasukasuan na dulot ng isang uri ng sakit sa immune system tulad ng Lupus. Ito ay maaaring maakapekto sa iaba pang organs sa katawan.

Mga sintomas ng rheumatoid arthritis o lupus

  • Pananakit ng mga kasukasuan
  • Matinding pagkahapo
  • Paninigas ng mga kasukasan
  • Pamamantal
  • Pagiging sinsitibo sa sikat ng araw
  • Paglalagas ng buhok
  • Pamumutla ng mga daliri sa kamay at paa kung nahahantad sa malamig na panahon
  • Pagkakaroon ng problema sa ibag organ tulad ng kidney
  • Pagkakaroon ng problema sa dgo tulad ng anemia o pagbaba ng white blood cells o platelets
  • Pananakit ng dibdib
  • Pangingisay o stroke

Paano ba malalaman kung ikaw ay may rheumatoid arthritis o lupus?

Kung ikaw ay pinahihirapan ng ganitong uri ng mga sintomas, pumunta na agad sa iyong doktor. Aalamin ng iyong doktor ang iyong medical history. Hihilingin ng doktor ikaw ay sumailalim sa ilang pagsusuri tulad ng physical examination, blood test o urine test. Ang isa sa mga pagsusuri sa dugo na maaring gawin sayo ay ang antinuclear antibody test o ANA. Karamihan sa may lupus ay positibo sa ANA. Ang ganitong uri ng rayuma ay ginagamot sa tulong ng mga espesyalista. Hindi ito maaaring isawalang bahala na lamang!

Ano ang mga sintomas ng rayuma?

Bagaman iba-iba ang mga sintomas ng rayuma depende sa kung anong uri ang tumama sa iyo, narito ang pangkalahatang mga sintomas ng sakit na ito:

  • Pananakit ng mga kasukasuan
  • Pamamaga ng mga kasukasuan
  • Paninigas ng mga kasukasuan
  • Mainit na pakiramdam sa mga kasukasuan

Manghihina rin ang mga kalamnan sa kasukasuan o sa mga parte ng katawan na malapit dito. Depende sa kung saan ito tumama, malamang na mahihirapan kang maglakad, humawak ng mga bagay, magsuot ng damit, magsuklay, o kahit na umupo.

Ano ba ang gamot sa rayuma?

Tandaan: ang rayuma ay isang chronic disease, ibig sabihin, kapag meron ka na nito, habang buhay mo na itong dadalhin. Walang gamot sa rayuma, pero may mga paraan naman upang panandaliang maibsan ang pananakit na dulot ng rayuma.

Ang gamot sa sakit na dulot ng rayuma ay mabibili sa iba’t-ibang uri.

  1. Analgesic
  2. Nonsteroidal anti-inflammatory drugs (NSAIDs)
  3. Corticosteroids
  4. Hyaluronic acid

Tandaan na sumangguni muna sa iyong doktor bago uminom ng gamot para sa rayuma. Ang paginom ng gamot tulad ng pain killers na hindi aprobado ng iyong doktor ay maaarig ikamatay ng pasyente. Ang naproxene, ibuprofen ay napatunayang lason sa kidney. Habang inaalis pansamantala ng naturang mga gamot ang sakit na dala ng rayuma, sinisira naman ng mga ito ang iyong mga bato kidney.

Paano makaiiwas sa pag-atake ng rayuma?

Kadalasan, ang rayuma ay isang pangmatagalang sakit (chronic disease). Kung ang rayuma na iyong dinaramdam ay dulot ng osteoarthritis, narito ang ilan sa mga maaari mong gawin para makaiwas sa mga pag-atake nito o maibsan ang sakit na nararamdaman.

Pisikal na mga gawain. Ang isa sa pinakamabisang paraan upang maibsan ang epekto ng ganitong uri ng rayuma ay ang pag-eehersisyo. Dahil ang pag sasagawa ng tipikal na ehersisyo ay napakasakit kung ikaw ay may artraytis, ang paggalaw o pisikal na mga aktibidad ay maaari nang itring na ehersisyo.

Ang mga pag-aaral ay nagsasabi na ang paglalakad-lakad ay nakatutulong na mabawasan ang sakit na nararanasan at mabawasan ang sobrang timbang. Ang pagpapalakas ng mga kalamnan sa palibot ng mga kasukasuan na apektado ng artraytis ay tiyak na makakababawas sa sakit. Sumangguni sa doktor kung ano ang ehersisyo na babagay sayong kalagayan.

Tamang pagkain. Sinasabing walang partikular na pagkain na nakagagamot sa rayuma. Subalit ang mga pagkaing matataba at mayaman sa uric acid ay nadiskubre na nakadaragdag sa sakit dahil sa pamamaga ng apektadong bahagi ng katawan. Ang mga pagkaing maprotina tulad ng monggo at sitaw ay nagpapalala din ng kalagayan ng mga taong may rayuma.

Kaya kung alam mo na ikaw ay may ganitong uri ng sakit, ang pag-iwas sa ganitong uri ng pagkain ay makakatulong ng bahagya para maiwasan ang di kinakailangang pananakit ng kalamnan at kasukasuan. Iminumungkahi ng website na ito ang pagkain ng isda bilang source ng protina at pagkain ng maraming gulay. Makakakuha ka ng libreng mga recipe na angkop saiyong panlasa sa website ding ito.

Pagbawas ng timbang. Ang sobrang bigat ng katawan ay nakadaragdag lamang sa bigat na pinapasan ng apektadong kasukasuan, tulad ng sa balakang, tuhod, paa at likod.

Sapat na pahinga. Ang sapat na pahinga ay tumutulong para mabawasan ang pananakit at pamamaga ng mga kasukasuan na apektado ng rayuma. Ang pagtigil ng kaunti sa mga gawin ilang beses sa isang araw ay makatutulong para mabasan ang sakit at maprotektahan ang mga dugtungan ng buto sa mga apektadong bahagi ng katawan.


ad

Written by Dr. Joshua Margallo

Residency training in UP-PGH Department of Family & Community Medicine Graduated from Matias H. Aznar Memorial College of Medicine, Cebu City in 1989. As a general practitioner I see my patients in a holistic approach and coordinate a referral to other specialists when needed. Additional services I offer are: family counseling, health and wellness promotion and preventative medicine.

Tuberkulosis: Mga Sintomas at Gamot Sa TB

Ano Ba Ang Sintomas ng Tulo?