Dr. Joshua Margallo
Ang sore eyes ay isang salita na ginagamit para ilarawan ang iba’t ibang kalagayan may kaugnayan sa kalusugan ng iyong mata. Ang taong may sore eyes ay nakakaranas na para bang may kung anong bagay na nasa loob ng kanilang mata o kaya naman ito ay nakararanas ng bigat, pagkapagod at hirap na idilat. Ang isa sa pangunahing uri ng sore eyes sa mga bansa na katulad ng Pilipinas ay ang tinatawag na conjuctivitis o pink eye. Ang sore eyes ay maaari ding sanhi ng impeksyon, allergy, pagkabilad sa matinding sikat ng araw, pagkapagod at maling pagsuot ng contact lense.
Ang kadalasang hindi seryosong sakit. Ito ay nawawala sa loob ng 7 hanggang 10 araw kahit hindi ginagamot.
Ano ba ang mga sintomas ng sore eyes?
Ang sumusunod na mga sintomas ay pangkaraniwang nararanasan ng mga taog may sore eyes.
- Pamumula ng mata
- Mainit na pakiramdam sa mata
- Pakiramdam na para bang may nakapasok na mga butil ng buhangin sa mata
- Pagiging sobrang sensitibo ng mga mata sa liwanag ng araw
- Pananakit ng mata
- Nahihirapan kang idilat ang iyong mata pagkagising mo sa umaga
Ano ba ang sanhi ng sore eyes?
Ang sore eyes ay isang napakapopular na sakit. Ito ay maaaring sanhi ng mga sumusunod:
- Impeksyon na dulot ng virus o bakteriya
- Pagkatuyo ng mata, pagkawala ng luha dahil sa pagkahantad sa hangin o matinding sikat ng araw
- Pagkahantad sa kemikal
- Mga allergy
Ang sore eyes na dala ng bakteriya o virus ay lubhang nakahahawa. Dahil sa katunayan na karamihan sa mga kaso ng sore eyes ay sanhi ng impeksyon na dala ng virus, mahalaga ng pigilan ang pagkalat nito. Ang ganitong uri ng sore eyes ay hindi nagagamot subalit kusa naming nawawala. Ang hindi tamang paghugas ng kamay ang pinaka kilalang dahilan ng paghawa ng sore eyes. Ang paghihiram ng pribadong mga gamit tulad ng tuwalya o damit sa mga taong may sore eyes ay isa ding dahilan kung bakit mabilis makahawa ang sore eyes.
Ang sore eyes na sanhi ng impeksyon ng virus ay dala ng organismong adenovirus, na siya ring sanhi ng pamamaga ng lalamunan. Ang herpes ay maaari ring maging sanhi ng sore eyes.
Narito ang ilan sa mga sintomas ng sore eyes na dala ng virus:
- Pamumula sa puti ng mata
- Pamamaga ng talukap ng mata
- Makatati at mahapding pakiramdam sa talukap
- Matinding pagluha
- Maputing muta sa mata
Mga bagay na maaaring magpalala sa sore eyes na dala ng virus:
- Biglaang paghina ng immune system
- Isang mata lamang ang nakakakita
- Pagsusuot ng contact lenses
Ano ba ang gamot sa sore eyes?
Kung ang sore eyes na dumapo saiyo ay sanhi ng viral infection, ang iyong sore eyes ay walang gamot at ikaw ay mababalik sa paaralan o trabaho pagkaraan ng tatlo hanggang limang araw. Ang mga sintomas ng ganitong uri ng sore eyes ay kadalasan ng naaalis sa loob ng isang linggo ng hindi ginagamot. Mahalaga na mapigilan ang pagkalat ng ganitong uri ng sore eyes sapagkat ito ay lubhang nakahahawa.
Kung ang sore eyes naman ay sanhi ng herpes, ang iyong doktor ay maaaring magrekomenda ng mabisang antiviral na gamot.
Kung ang sore eyes naman ay dulot bakteriya, ikaw ay mababalik sa trabaho o paaralan sa loob lamang ng 24 oras, kung ikaw ay umiinom na ng mabisang antibiotic na riseta ng doktor.
May mga paaran upang maibsan ang hirap na dala ng mga sintomas na dala ng sore eyes na maaaring gawin sa bahay habang hinihintay mo ang kusang pag-alis ng sakit. Kung ikaw nagsusuot ng contact lense, mas makabubuting alisin muna ito. Linisin ng mabuti ang contact lense at itago ng mabuti.
Ang paggamit ng compress (mainit o malamig na compress) ay makakatulong na mabawasan ang pananakit ng mata. Kung ang sore eyes ay dahil sa allergy, malamig na compress ang dapat na gamitin. Kung ito naman ay sanhi ng impeksyon, mas mainam kung mainit na compress ang gagamitin dahil ito ay nagtatanggal ng pamumula at pamamaga. Ngunit tandaan na ang mainit na compress ay maaring maglipat ng impeksyon sa isang mata papunta sa kabila, kaya mas maganda kung dalawang compress ang gagamitin, isa sa bawat mata.
Kung naglilinis ng mata, punasan ito mula sa loob malapit sa ilong palabas. Gumamit ng malinis na tissue sa bawat pagpunas para maiwasan na magpabalik-balik ang maruming luha at muta. Itapong mabuti ang mga tissue na ginamit sa mata, huwag itong hayaan na magtagal sa loob ng iyong bahay. Kung damit naman ang ginamit sa paglinis ng mata, ilagay ito agad sa mga lalabhan at siguraduhing walang ibang tao na dadamput nito. Hugasang mabuti ang mga kamay upang maiwasan ang di kinakailangang paghawa.
Kailan dapat tumawag sa doktor?
Tumawag o bumisita agad sa iyong doktor kapag naranasan ang mga sumusunod habang nagpapahinga sa bahay:
- Ang sakit ng mga mata ay lumalala imbes na mawala
- Pagkakaroon ng photopobia o matinding pagkasinisitibo sa liwanag
- Kinakikitaan ng mga sintomas ng impeksyon
- Ang mga sintomas ay nagiging mas malubha
Paano ba maiiwasan ang sore eyes?
Narito ang ilang subok na paraan upang maiwasan ang sore eyes.
- Huwag manghihiram ng tuwalya, damit at iba pang personal na mga gamit.
- Takpan ang ilong at bibig kapag bumabahin. Iwasan ang di kinakailangang paghawak sa mata.
- Huwag manghihiram at magpapahiram ng mga gamit sa mata tulad ng salamin o contact lense.
- Palaging maghugas ng kamay.
- Gumamit ng disinfectant
- Palaging linisin ang iyong bahay at opisina, lalo na ang mga kagamitang tulad ng banyo, kusina at telepono
- Gamitin ng tama ang contact lense. Linisin o palitan ito ng regular
- Kung naliligo sa swimming pool, ugaliing gumamit ng googles para proteksyonan ang mga mata laban sa mga bakteriya o virus na sanhi ng sore eyes
- Alisin ang contact lense bago maligo para hindi ito pagtaguan ng mga nakapipinsalang bakteriya at virus.
- Kung alam mo na ikaw ay may allergy sa isang partikular na bagay o pagkain, itanong sa doktor kung ano ang dapat gawin o gamot na dapat inumin bago pa man magpakita ang mga sintomas ng allergy.
