Dr. Joshua Margallo
Ang Acquired Immunodeficiency Syndrome o AIDS ay isang seryosong sakit. Ito ay nakamamatay. Ang AIDS ay dala ng human immunedeficiency virus o HIV. Dito sa Pilipinas, parami ng parami ang nagkakasakit ng AIDS. Nakalulungkot, karamihan sa mga Pinoy na meron nito ay hindi alam na bahawa na pala sila ng ganitong sakit.
Ano ba ang AIDS?
Ang AIDS ay iang sakit na immune system. Pinapatay ng HIV ang mga selulang responsable sa paglaban at pagpatay sa mga impeksyon sa katawan. Habang lumalala ang HIV, ang kakayahan ng iyong katawan na labanan ang mga impeksiyon ay humihina at ikaw ay mas nanganganib na magkaroon ng napakaraming uri ng sakit na dala ng impeksyon. Ayon sa mga dalubhasa, ang pagkakaroon ng AIDS ay kadalasang nadidiskobre dahil sa pagkakaroon ng isa o higit pang sakit na dala ng impeksyon tulad ng pulmonya.
Ano ba ang sintomas ng AIDS o HIV?
Karamihan sa mga Pilipino may AIDS ay hindi alam na may sakit pala sila. Hindi nila nahahalata ang mga sintomas ng pagkakaroon ng impeksyon na dala ng HIV. Ang anumang sintomas na napapansin nila ay maaaring mapagkamalang sintomas ng iba pang sakit.
Kapag ang isang tao ay napatunayang may HIV, mababago ang kanyang pagtingin sa mga sakit. Baka maalala niya na nagkaroon siya ng mga sintomas na halos kagaya ng trangkaso noong mga panahon na posibleng nahawa siya ng HIV, subalit baka iniisip nila na ito ay baka trangkaso lamang.
Anu-ano ba ang mga sintomas ng HIV? Pagusapan natin ang ilan sa mga ito.
Sintomas ng AIDS: Maagang mga palatandaan
Kapag ang isang tao ay unang mahawa ng HIV, sila ay nasa ilalim ng acute stage ng impeksiyon. Ibig sabihin, ito ang panahon na kung saan ang virus na dumapo sa kanila ay mabilis na dumadami. Sa panahon ding ito, aktibong aktibo ang iyong immune system sa pagsusumikap na labanan ang impeskyon mo.
May mga sintomas na maaari nang makita sa panahong ito. Gayunman, ang mga sintomas ng HIV ay mahirap matukoy maliban na lamang kung alam mo na nahantad ka sa virus na may dala ng AIDS. Ang malalang mga sintomas ng AIDS ay katulad ng sa ibang mga impeksyon na dala ng virus. Ito ay ang mga sumusunod:
- Matinding pagod
- Biglaang pagbawas ng timbang
- Madalas na pagkakaroon ng lagnat at pagpapawis
- Hindi maalis-alis na mga pantal at pangangaliskis sa balat
Ang pagsasailalim sa isang payak na pagsusuri sa antibody ay maaaring hindi gumana sa yugtong ito ng pagkakaroon mo ng HIV infection. Kung nararanasan moa ng mga sintomas na ito o alam mong nagkaroon ka ng pakikipagtalik sa taong may ganitong impeksiyon, sabihin mo sa doktor ang mga bagay na ito. May mga pagsusuri na pwedeng isagawa para malaman agad kung ikaw ay may HIV, kahit sa unang mga buwan pa lamang.
Sintomas ng HIV: Pangmatagalang mga palatandaan
Matapos na makapasok at makapag posisyon na ang virus sa katawan mo, hindi ka na magkakasakit. Ito ang tinatawag na chronic stage ng HIV infection. Ito ay maaaring magtagal ng maraming taon. Sa panahon na ito, malamang na hindi ka na kakitaan ng anumang mga palatandaan ng impeksyon. Kung hindi ka magagamot, patuloy na sisirain ng virus ang iyong immune system ng hindi mo namamalayan. Baka magkaroon ka na ng tinatawag na AIDS.
Mga sintomas ng AIDS
Kung napahina na ng HIV ang iyong immune system, magkakaroon ka na ng sakit na AIDS. Kung masuri ka na nagtataglay ng AIDS, ito ay nangangahulugan na ang iyong katawan ay may matinding kakulangan sa immunity. Wala nang kakayahan ang iyong katawan na labanan sa epektibong paraan ang iba’t ibang uri ng mga impeksyon, na ang iba ay madali lamang na nalalabanan ng iyong katawan bago ka magkaroon ng AIDS.
Walang gaanong sintomas ang sakit na AIDS. Bagkus, ikaw ay pahihirapan ng mga sintomas ng mapagsamantalang mga impeksyon. Sasamantalahin ng mga impeksyong ito ang kawalan mo ng matibay na panangga sa sakit. Ang mga sintomas ng mga nasabing mapagsamantalang mga impeksyon ay ang mga sumusunod:
- Tuyong ubo o kahirapan sa paghinga
- Kahirapan o masakit na paglunok
- Pagtatae na higit sa isang linggo
- White spots o mga paltos sa bibig
- Mga sintomas na katulad ng sa pneumonia
- Lagnat
- Paglalabo ng paningin
- Pagkahilo, paghilab ng tiyan at pagsusuka
- Pangingisay
- Matinding sakit ng ulo at leeg
- Coma
- Pagkakaroon ng iba’t ibang kanser
Ang mga sintomas ng HIV o AIDS ay nag iiba-iba depende sa kalagayan ng impeksyon. Dalawang linggo matapos kang mahawa ng HIV, maaari kang makaranas ng mga sintomas na katulad ng sa trangkaso, tulad ng mga sumusunod
- Sakit ng ulo
- Lagnat
- Pananakit ng mga kalamnan at kasukasuan
- Panginginig
- Namamagang lalamunan
- Namamagang kulani
Ano ang sanhi ng AIDS o HIV?
Tulad ng alam mo na, ang HIV o AIDS ay isang sakit na naipapasa sa pamamagitan ng pakikipagtalik. Ito ay naipapasa sa pamamahitan ng dugo, semilya ng lalaki at laway. Ang pakikipagtalik sa isang tao na positibo sa AIDS na walang gamit na proteksyon ay nagpapalaki ng posibilidad na ikaw ay mahawa ng sakit.
Ang pagpapasalin ng dugo at paghiram ng iringgilya sa mga taong may AIDS ay isa rin sa itinuturong dahilan ng mabilis na pagkalat ng sakit. Maaaring maipasa ng inang may AIDS ang sakit sa kanilang mga anak sa pamamagitan ng pagpapasuso.
Bagaman ang pagpapatuli ay isang kontrobersyal na paksa, may mga pag-aaral na nagsasabi na ang mga lalaking hindi tuli ay mas nanganganib na mahawa ng AIDS o HIV.
Ano ba ang gamot sa AIDS?
Ang HIV ay maaaring maging AIDS sa loob ng sampung taon kung ito ay hindi magagamot agad. Walang gamot sa HIV o AIDS, subalit ang paggamot dito ay maaaring magpabagal sa proseso ng paglala ng sakit at maaaring tumulong para ikaw ay magkaroon ng halos normal na pamumuhay kahit na meron ka nito.
Kapag nasuri ka na may HIV, ikaw ay bibigyan ng antiretroviral therapy o ART. Ang panggagamot na ito ay magpapahinto sa pagdami ng HIV sa iyong katawan at magpapahina sa posibilidad na mahawa moa ng iba pa sa ganitong uri ng sakit.
Paano ba maiiwasan ang HIV o AIDS?
Ang HIV at AIDS ay isang sakit na maiiwasan. Para maprotektahan ang sarili, iwasan ang pakikpagtalik sa hindi mo naman asawa. Iwasan din ang pakikipagtalik ng walang gamit na proteksiyon tulad ng condom. Huwag manghihiram o magpapahiram ng nagamit nang iringgilya. Gumamit ng gwantes kung tutulong ka sa isang taong nagdurugo para maiwasan ang pagkahantad sa dugo.
Mahalagang masuri ka at ang iyong ka partner para sa HIV. Kung ikaw ay buntis at napatunayang may AIDS, makipagusap ka sa doktor kung anong mga paraan ang pwedeng magawa para hindi na mahawa ang iyong sanggol.
