Dr. Joshua Margallo
Ano ba ang sanhi ng bato sa apdo?
Ito ay hindi tunay na mga bato. Ang mga ito ay mga piraso ng matitigas na bagay na mamumuo sa gallbladder, isang maliit na organ na matatagpuan sa kanang itaas ng tiyan, sa pagitan ng dibdib at hips, sa ibaba ng atay. Ang gallstone ay isang maliit, hugis peras na nabuo sa loob ng gallbladder.
Ang proseso ng stone formation sa apdo ay tinukoy bilang cholelithiasis. Ito ay karaniwang isang mabagal na proseso, at karaniwan ay nagiging sanhi ng walang sakit o iba pang sintomas. Ang karamihan ng gallstones ay sanhi ng kolesterol. Ang bato sa apdo ay maaaring saklaw sa sukat mula sa ilang milimetros hanggang sa ilang sentimetro sa diameter. Ang bato sa apdo ay ang pinakakaraniwang panganib sa pagkakaroon ng kanser sa gallbladder. Ang bato sa apdo ay koleksyon ng mga kolesterol at iba pang mga sangkap na bumubuo sa gallbladder at maaaring maging sanhi ng pamamaga. Hindi bababa sa tatlo sa kada apat na taong may kanser sa gallbladder ang may gallstones kapag sila ay nadiagnosed na.
Ano ba ang mga uri ng bato sa apdo?
Ang mga uri ng bato sa apdo na maaaring mabuo sa gallbladder ay kinabibilangan ng:
- Cholesterol gallstones. Ito ang pinakakaraniwang uri ng bato at tinatawag na cholesterol stones. Madalas na kulay dilaw ito. Ang mga gallstones ay pangunahing binubuo ng hindi natunaw na kolesterol ngunit maaaring maglaman ng iba pang mga bahagi mula sa gallbladder.
- Pigment gallstones. Ang matingkad na kayumanggi o itim na bato na kadalasang nabubuo kapag ang iyong apdo ay naglalaman ng masyadong maraming bilirubin. Ang bilirubin ay isang kemikal na nagagawa sa atay mula sa lumang pulang selula ng dugo. Ang ilang mga kondisyon, tulad ng sirosis ng atay at ilang karamdaman ukol sa dugo , ay maaaring maging sanhi upang makabuo ng mas maraming bilirubin ang atay. Ang bato ay nabubuo kapag ang iyong gallbladder ay hindi na kayang ipalabas ang labis na bilirubin.
Ano ba ang mga sintomas ng pagkakaroon ng bato sa apdo?
Maaaring maraming sintomas ang isang sakit at maaari ding magkakahawig lamang ang mga sintomas. Narito ang ilan sa mga sintomas ng pagkakaroon ng bato sa apdo:
- Matinding sakit sa parte ng tiyan o puson patungo sa likod, paakyat sa kanang bahagi ng balikat
- Pagkahilo at bahagyang pagsusuka
- Panlalamig at lagnat
- Paninilaw ng balat
- Matingkad na kulay ng ihi
- Mapuputlang dumi
Mga Sintumas na ito ay Malala na
- Paninilaw ng mga mata at balat
- Mataas na lagnat
- Kahit ano mang posisyon ang gawin, Hindi nawawala ang labis na pananakit ng tiyan
Bakit Nagkakaroon Ng Bato Sa Apdo?
- Ang bile ng isang tao may maraming taba o kolesterol. Kapag ang atay ay maraming nilalabas na taba ay maari itong mabuo na parang crystals at katagalan ay maging isang gall stone o bato sa apdo.
- Maliban sa taba o kolesterol, ang bile ay maraming bilirubin. Ito ay isang kemikal ng katawan na mula sa ating dugo. Ang sobrang produksyon ng bilirubin ay nagdudulot ng ibat-ibang sakit tulad ng biliary tract infection (impeksiyon sa apdo), liver cirrhosis at iba pang sakit sa dugo.
- Ang hindi paglabas ng maayos ang bile sa apdo. Ang bile ay maging puro o concentrated at magreresulta sa pamumuo ng bato sa apdo.
Sino ang mas madalas magkaroon ng bato sa apdo?
Lahat ay pwedeng magkaroon ng bato sa apdo ngunit mas mataas ang iyong posibilidad ng pagkakaroon kapag ikaw ay:
- Babae – Mas malaki ang posibilidad na magkaroon ng gallstones ng mga babae kaysa sa mga lalaki. Mas madalas ding nagkakaroon ng gallstones ang mga babaeng buntis o ang mga babaeng umiinom ng birth control pills.
- Edad na 40 taon o mas matanda
- Sobrang katabaan – Ang sobrang katabaan ang nagpapataas ng dami ng kolesterol sa apdo, na kung saan ay maaaring maging sanhi ng pagkakabuo ng bato
- Nagkaroon ng isang kondisyon na nakakaapekto sa daloy ng apdo – tulad ng sirosis ( pagkakapilat ng atay)
- May membro sa pamilyang nagkaroon ng gallstones o may kasaysayan ng gallstones sa pamilya
- Biglaang pagbaba ng timbang dahil sa pagda-diet-May nakaimbak pa ring kolesterol sa atay at dahil dito, maaaring mabuo ang gallstones.
Ano ba ang mga pagsusuring ginagawa sa bato sa apdo?
Kapag hindi napalabas ang bato sa apdo kahit sa ginawang mga paraan sa bahay, marapat na magpunta na sa doktor at magpasuri. Iminumungkahi ng mga doktor na sumailalim ang pasyente sa ilang mga pagsusuri katulad ng sumusunod:
- CT Scan – Makikita agad sa pagsusuring ito ang mga gallstones at nakikita din dito kung may sira ang gallbladder o may impeksyon dahil sa gallstones.
- Cholescintigraphy – Ginagawa ito sa pamamagitan ng pagtuturok ng non-harmful radioactive material sa pasyente upang masipsip ito ng gallbladder at magdulot ng pagliit nito.
- Endoscopic retrograde cholangiopancreatography – Gumagamit ang doktor ng endoscope na ipinapasok sa loob ng lalamunan hanggang sa maliit na bituka ng pasyente upang makita ang bato sa apdo at matanggal ito.
- Blood tests – Malalaman sa pamamagitan ng blood test kung may impeksyon, pamamaga, pagbabara at paninilaw ng balat.
Ano ang maaaring gawin ng doktor upang lunasan ang bato sa apdo?
- Laparoscopic cholecystectomy – Ito ay surgical na paraan sa paglunas sa bato sa apdo. Tatanggalin ng doktor ang gallbladder sa pamamagitan ng maliit na hiwa sa tiyan na dadaan sa laparoscope at iba pang gamit pang-opera.
- Non-surgical treatment – Gumagamit ang doktor ng mga gamot katulad ng ursodiol at chenidiol upang matunaw ang gallstones. Tumatalab lamang ito kapag ang uri ng bato sa apdo ng pasyente ay cholesterol stone. Maaaring umabot pa ng maraming buwan o taon bago tuluyang mawala ang mga gallstones. Ito ay kadalasang iminumungkahi ng doktor para sa mga pasyenteng hindi pa nangangailangan ng operasyon o kaya ay may ibang problema sa kalusugan. Ang mga gamot na ito ay mabibili lamang sa labas ng Pilipinas kaya may kamahalan din ito.
Pag-iwas: Paano ba mapapalabas ang bato sa apdo?
Marapat na sundin ang mga bagay na nakasaad dito upang makatulong para maipalabas ang bato sa apdo. Ito ang ilan sa maaaring gawin:
Para sa unang limang araw, uminom ng apat na baso ng apple juice araw-araw, o kumain ng apat o limang mansanas – alinman ang mas gusto mo. Nakakatulong ang mansanas na palambutin ang bato sa apdo. Ngunit siguraduhin na kumain ng normal sa loob ng panahong iyon. Sa ikaanim na araw ayhuwag kumain ng kahit ano para sa hapunan, maliban sa isang kutsarita ng Epsom salt na tinunaw sa isang baso ng maligamgam na tubig. Pagpatak ng alas 8 ng gabi, ulitin ang parehong gawain upang mabuksan ang iyong gallbladder ducts. Pagpatak naman ng alas 10 ng gabi, kumuha ng kalahating tasa ng olive oil (o sesame oil) at kalahating tasa ng sariwang lemon juice. Paghaluin ito at inumin. Nakakatulong ito na mabilis na mapalabas ang bato sa apdo. Kinabukasan , makikita mo ang berdeng mga bato sa iyong dumi. Ito ang natunaw na bato mula sa iyong apdo.
