Dr. Joshua Margallo
Pag-uusapan natin sa artikulong ito ang mga bagay na kailangan mong malaman tungkol sa allergy. Sa kabuuan ng artikulong ito, matutuhan mo ang iba’t ibat gamot sa allergy.
Ano ang Allergy?
Ang allergy ay isang normal ng proseso sa katawan ng tao. Kapag may pumasok sa katawan mo na isang bagay o organism na hindi kilala ng iyong sistema, ang iyong katawan ay magpapalabas ng mga anti-bodies na lalaban sa mga foreign bodies para hindi ka tuluyang magkasakit. Kung minsan, nagkakamali ang katawan sa pagsabing ang bagay na iyong nakain o nalanghap ay masama kahit ang totoo ay hindi. Kapag iyan ay nangyari, iyan ang tinatawag na allergy o allergic reaction. Ang mga bagay na nagiging dahilan ng allergy ay tinatawag na allergens. Pwedeng maging allergen saiyo ang pagkain, kapaligiran, mga gamot at iba pa.
Ano ang sanhi ng allergy?
Kapag ang katawan ay nahantad sa allergens, ikaw ay maaaring makaranas ng mga sintomas tulad ng pangangati ng balat, pagluluha ng mga mata o matinding pagbahin. Sa ibang mga pasyente, ang simpleng allergy ay maaaring mauwi sa anaphylaxis. Ang anaphylaxis ay isang malubhang kundisyon na maaring maging dahilan ng biglaang pagbagsak ng presyon ng dugo at kahirapan sa paghinga. May mga pasyenteng namamatay dito dahil sa atake sa puso.
Sa madaling salita, ang allergy ay maaaring maging mapanganib. Maaari mong gamutin ang allergy ng antihistamine, decongestant o hydrocortisone cream. Ang allergy ay maaaring iba iba ang epekto depende sa pasyente at uri ng allergy na nakuha niya. Pumunta agad sa emergency room kung ikaw ay nakakaranas ng malalang mga sintomas o anaphylaxis, kahit pa ito ay bumuti na pagkaraan ng ilang oras.
Tumawag sa 911 (mayroon nap o tayong 911 service ditto sa Pilipinas) kung ikaw o kasama mo sa bahay ay nakakaranas ng anaphylaxis.
Anu-ano ang mga uri ng allergy?
Narito ang listahan ng mga uri ng allergy:
Allergy sa paghinga
- Allergic rhinitis
- Hika
Allergy sa balat
- Contact dermatitis
- Atopic dermatitis o eksema
- Hives o urticaria
Allergy sa pagkain
Allegy sa gamot
- Allergy sa antibiotics
- Allergy sa Aspirin at iba pang mga painkillers
- Allergy sa anesthesia
Allergy sa kagat o tibo ng insekto
- Allergy sa kagat ng gagamba
- Allergy sa kagat ng lamok
- Allergy sa tibo ng bubuyog o pukyutan
Ano ang sintomas ng Allergy?
Anu-ano ba ang sintomas ng allergy? Ang mga sintomas ng allergy sa katawan mo ay depende sa kung saan ka na allergy. Ito ang mga bahagi ng katawan na maaaring tumugon sa allergy:
- Daanan ng hangin
- Ilong
- Balat
- Bibig
- Sistemang panunaw
Anaphylaxis o malubhang allergic reaction
Ang pinaka seryosong allergic reaction ay maaaring mauwi sa Anaphylaxis. Ang reaksyong ito ng katawan ay maaaring magsimula sa loob lamang ng ilang minuto pagkatapos na ikaw ay mahantad sa allergen. Kung ito ay hindi agad malulunasan, ito ay maaaring mauwi sa pagkawala ng malay, kahirapan sa paghinga, at atake sa puso.
Narito ang mga sintomas ng Anaphylaxis:
- Mga reaksyon sa balat tulad ng matinding pangangati at pamumutla ng balat
- Matunog na paghinga, paghingal o kahirapan sa paghinga
- Magaan ang ulo, pagkahilo at pagkawala ng malay
- Pamamaga ng mukha
- Mahina o mabilis na pulso
Tandaan, humingi agad ng tulong kung ikaw o ang isang kakilala ay nakakaranas ng ganitong sintomas kahit pa ito ay para bang humina pagdaan ng ilang oras. May mga kaso na ito ay maaaring bumalik.
Ano ang Gagawin Kung ang isa Nakakaranas ng Anaphylaxis?
Kung ikaw o ang isang kakilala ay nakakaranas ng anaphylaxis, kailangan mong:
- Tumawag sa 911
- Subukang maghanap ng antehistamine at ibigay ito sa pasyente, kung merong epinephrine (adrenaline) auto injector mas mainam
- Tulungan siyang mahinga ng maayos
- Itaas ang mga paa ng mga 12 pulgada at lagyan ito ng kumot.
- Kung nagsusuka o nagdurugo, tulngan siyang tumagilid
- Siguraduhing maluwang lamang ang damit para makahinga siyqa ng maayos
- Huwag magbibigay ng tubig, iwasan an gang pag angat ng kanilang ulo, lalo na kung nahihirapan siyang huminga
Ano ang gamot sa allergy?
May mga gamot na mabibili na over the counter para sa allergy, tulad ng antihistamine at decongestant para gamutin ang bahagyang mga sintomas. Ang antihistamine ay makakatulong na maibasan ang pangangati ng balat dahil hinaharangan nito ang histamine receptors sa katawan para hindi na ito tumugon sa allergen. Ang decongestant naman ay tulong para maalis ang bara sa ilong , lalo na kung ang allergen ay iyong nalanghap. Tandaan lamang na hindi dapaty gamitin ang decongestant ng higit sa tatlong araw. Ang gamot sa allergy na ito ay mabibili bilang tableta o nasal spray. May mga gamot sa allergy na maaaring maging sanhi ng pagkahilo o pagkaantok, kaya iwasan ang paginom nito kung ikaw ay magmamaneho papuntang trabaho o pauwi ng bahay. Huwag ka ring gagamit ng mga gamot na ito kung ikaw ay magtatrabaho na kailangan ang focus at konsentrasyon.
Ang pamumula, pamamaga at pangangati ng balat ay maaaring mabawasan kung hindi man mawala sa pamamagitan ng paggamit ng yelo o ng mga pamahid na may sangkap na corticosteroid.
Makipagkita ka sa doktor kung ang nabiling gamot sa allergy ay hindi umepekto saiyo. Tumwag agad sa doktor kung mga gamot na ito ay may masamang epekto saiyo tulad ng allergic reactions.
Gamot sa Allergy sa Pagkain
Ang pinakamabisang lunas sa allergy sa pagkain ay ang mismong pagiwas sa mgha pagkaing alam mo na may masamang epekto saiyo. Kapag ikaw ay aksidenteng nakakain ng pagkaing nakaka allergy, ang mga over the counter na gamot na nabanggit natin sa unahan ay maaaring magpakalma sa mga sintomas ng allergy. Subalit, ang mga gamot na ito ay makaalis lamang ng pangangati. Ang oral Cromolyn, na nakukuha lamang kung may riseta ng duktor ay maaaring makatulong upang maibsan ang iba pang mga sintomas.
Gamot sa allergy na dala ng mga insekto
Karamihan sa mga tao ay may allergy sa kagat ng insekto. Karamihan sa mga insekto na nangangagat o nanunusok ay ang:
- Bubuyog
- Putakte
- Langgam
- Lamok
Lunasan ang allergy sa insekto sa pamamagitan ng:
- Pag-alis sa tibo gamit ang tyane o twizzer , ingatan lamang na hindi gaanong mapisa ang tibo sapagkat ito ay magpapalabas ng mas marami pang toxin na maaaring maging dahilan ng pananakit at pamamaga.
- Paghugas ng apektadong bahagi gamit ang sabon at paglalagay ng anti septic pagkatapos
- Pag lalagay ng compress sa apektadong bahagi kung may pamamaga
- Pag inom ng anti histamine para mabawasan ang pamamaga, pangangati at pamumula
- Pag inom ng aspirin para mabawasan ang pananakit
Ang mga bata at mga buntis ay hindi dapat na uminom ng over the counter na mga gamot sa allergy dahil sab aka ito ay magkaroon ng hindi inaasahan na mga side effect sa katawan tulad ng Reye’s, isang bibihira ngunit nakamamatay na side effect sa atay at utak ng tao.
Paano makaiiwas sa allergy?
Ang pinakamabisang paraan ng pag-iwas sa pagkakaroon ng allergy ay ang mismong pag-iwas sa mga bagay na nagdadala sa iyo ng allergy. Narito ang ilang praktikal na mga paraan kung paano makaiiwas sa pagkakaroon ng allergy.
Allergy sa pagkain. Ayon sa batas, obligado ang mga tagagawa ng pagkain na ilagay sa label ng mga ito ang mga sangkap na maaaring maging sanhi sa ilang tao.
Sa pamamagitan ng maingat na pagsusuri sa listahan ng mga sangkap sa pagkain, maaari mong maiwasan ang pagkahantad sa mga allergens na nasa pagkain.
Karamihan sa mga taong may allergy sa pagkain ay naaallergy kapag kumakain sa mga restaurant
Maiiwasan mo ito sa pamamagitan ng:
Hind basta umasa na lang sa nakasulat sa menu. Tandaan na ang mga sauce at dressing ay maaaring nagtatagay ng mga allergens.
- Makipag-usap ng maayos sa staff at magtanong tungkol sa iyong mga ikinababahala.
- Umiwas sa mga lugar kung saan ibang mga uri ng pagkain ang inihahain.
- Sabihin sa staff ng restaurant na allergic ka sa ilang partikular na sangkap.
Allergy sa kagat o tibo ng insekto. Kung dati ka nang nakaramdam ng hindi magandang reaksyon sa kagat o tibo ng mga insekto, kailangan mo ang pagiingat para mabawasan ang panganib.
Kapag nasa labas ka ng bahay, lalo na kung tag-araw, huwag kalimutang:
- Magsuot ng proteksyon sa balat
- Magsuot ng sapatos
- Maglagay ng insect repellent
Huwag gumamit ng pabango na malakas ang amoy, maaari itong makaakit sa mga insekto
Pag-iwas sa malalang allergy o anaphylaxis. Kung sa tingin mo ay nanganganib kang magkaroon ng malalang allergic reaction, siguraduhing magbaon ng dalawang 2 adrenaline auto-injector kahit saan ka mag-punta.
Sabihin sa mga guro, katrabaho at mga kaibigan mo na turukan ka ng injection kung sakaling magkaroon ka ng allergy habang naghihintay ng ambulansya.
